Liderler Şangay’da buluşuyor: Kritik zirve için geri sayım başladı
Çin, 31 Ağustos-1 Eylül 2025 tarihlerinde Tianjin kentinde düzenlenecek Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) Zirvesi’nde, aralarında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin de bulunduğu 20’den fazla dünya liderini ağırlamaya hazırlanıyor.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in ev sahipliğinde gerçekleşecek zirve, katılımcı ülkelerinin dayanışma ruhunu vurgulayan görkemli bir diplomasi sahnesi olacak.
Uzmanlar, zirvenin özellikle ABD’nin küresel etkisine karşı bir mesaj niteliği taşıdığının altını çiziyorlar.
KÜRESEL GÜNEY’İN YENİ VİZYONU
2001 yılında kurulan SCO, başlangıçta altı Avrasya ülkesinin katılımıyla stratejik bir güvenlik ittifakı olarak ortaya çıktı. Günümüze gelindiğinde ise 10 kalıcı üye, 16 gözlemci ve diyalog ortağı ülkeyle geniş bir coğrafyayı kapsar hale geldi.
Çin’deki zirve, güvenlik ve terörle mücadele odaklı misyonunu ekonomik ve askeri iş birliğine doğru genişletirken, Çin’in liderliğinde yeni bir uluslararası düzenin temellerini atmayı hedefliyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili, geçen hafta yaptığı açıklamada, SCO’nun “yeni tip uluslararası ilişkiler inşa etmede önemli bir güç” olduğunu vurgulamış olsa da uzmanlar, örgütün bütün genişleme çabalarına rağmen somut adımlar atmakta zaafiyet gösterdiğinin altını çiziyorlar. The China-Global South Project’in editörü Eric Olander’,n geçenlerde verdiği bir mülakatta sarf ettiği “SCO, giderek artan bir toplanma gücüne sahip bir platform, ancak somut güvenlik sorunlarını çözmedeki etkinliği oldukça sınırlı” ifadeleri de bu görüşü destekler.
Buna rağmen, zirvenin sembolik gücü, özellikle ABD’nin politikalarına karşı bir duruş sergilemek isteyen ülkeler için cazip.
Xİ-MODİ BULUŞMASI: YENİ BİR SAYFA MI?
Zirvenin merakla beklenen konularının başında Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin yedi yıl aradan sonra Çin’e yapacağı ziyarete vereceği mesaj yer alıyor. 2020’de iki ülke arasında yaşanan sınır çatışmalarından sonra gerginleşen ilişkiler, son dönemde yumuşama sinyalleri veriyor. Modi ve Xi’nin zirve kapsamında yapacağı görüşme, iki ülke arasında kopan bağların onarılıp güçlendirme fırsatı olarak görülüyor.
Uzmanlar, tarafların sınır bölgesinde asker çekme, ticaret ve vize kısıtlamalarını hafifletme, iklim gibi yeni alanlarda iş birliği ve ülkelerarası etkileşimi artırma gibi adımlar atabileceğini öngörüyor.
PUTİN’İN ÇİN HAMLESİ
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, zirvenin ardından Pekin’de düzenlenecek İkinci Dünya Savaşı anma töreni için Çin’de kalarak alışılmadık şekilde uzun bir ziyaret gerçekleştirecek.
Batı dünyası tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle uluslararası alanda izole edilmiş halde bulunan Putin, Çin’deki zirveyle bir kez daha diplomasi sahnesinde yerini sağlamlaştırmayı hedefliyor. Diğer taraftan Rusya’nın Hindistan ve Çin ile üçlü görüşmeler yapma konusundaki arzusu, Moskova’nın çok kutuplu dünya düzenine karşı uygulamaya koymak istediği stratejisini yansıtıyor.
SCO’NUN ÖNÜNDEKİ ZORLUK VE FIRSATLAR
Zirve, genişleme ve dayanışma mesajlarına rağmen örgüt içi sorunları da bünyesinde barındırıyor. Hindistan ve Pakistan arasında son aylarda zirveye ulaşan gerginlik, SCO’nun ortak bir ses oluşturmasının önündeki en büyük engel olarak görülüyor ki bu, 2025 SCO Savunma Bakanları Toplantısı’nda Hindistan’ın, Keşmir’de Hindu turistlere yönelik saldırıya atıfta bulunulmaması nedeniyle ortak bildiriyi engellemesi hatırlandığında, teorik bir endişe olmanın ötesinde, gerçekçi ve makul bir endişe olduğu açıklık kazanıyor. Dahası, Hindistan’ın İsrail’in İran’a yönelik saldırılarını kınayan SCO açıklamasına katılmaması, örgütün iç dinamiklerindeki çatlakları gözler önüne seren diğer bir örnek olarak öne çıkıyor.
KÜRESEL DENGELERDEKİ ROLÜ
Zirve, özellikle ABD Başkanı Donald Trump döneminde artan jeopolitik gerilim ve ticaret savaşları bağlamında da önem kazanıyor. Takshashila Kurumu’ndan Manoj Kewalramani konu hakkında “SCO’nun temsil ettiği vizyon ve pratik uygulaması oldukça belirsiz. Ancak, bu platform, anlatı oluşturmada etkili bir araç” diyor.
Zirvenin, Küresel Güney ülkelerinin bir araya gelerek Batı’ya karşı alternatif bir blok oluşturma çabasını güçlendirme potansiyeli taşıdığına vurgu yapan uzmanlar, örgüt içi çekişmelerin aşılması durumunda küresel dengelerin SCO lehine değişmesinin kaçınılmaz olduğunun altını çiziyorlar.
GÖRKEM Mİ, GERÇEK Mİ?
Tianjin’deki SCO Zirvesi, Xi Jinping’in liderliğinde Çin’in küresel sahnedeki etkisini artırma çabasının bir yansıması olacağa benziyor. Batı dünyası zirvenin daha çok sembolik bir gösteri olmaktan öteye gidemeyebileceği konusunda hemfikir. Yine de, Küresel Güney’in dayanışmasını sergileyen bu buluşma, uluslararası ilişkilerde yeni bir dönemin habercisi olmaya aday.
